Περί του ονόματος Κολλίνα/Κολλίνες - Μέρος Α΄

Αρχή παιδεύσεως η των ονομάτων επίσκεψις" έλεγαν οι αρχαίοι μας πρόγονοι. Και πραγματικά η αναζήτηση της προέλευσης του ονόματος Κολλίνα/Κολλίνες δεν είναι μόνο παίδευσις με την έννοια της παιδείας, όπως ήθελαν οι αρχαίοι, αλλά και παίδεψη, δηλαδή ταλαιπωρία και βασανιστήριο, για τον ερευνητή (πόσο μάλλον όταν αυτός είναι μόνο ερασιτέχνης).

Το χωριό μας δεν ανήκει στην συνηθισμένη κατηγορία τοπωνυμίων, όπου η προέλευση του ονόματος είναι εξακριβωμένη ή εν πάση περιπτώσει μπορεί εύκολα να την εικάσει κανείς. 

Δεν προέρχεται ευθέως από το όνομα κάποιου παλιού οικιστή (συνήθως σε πτώση γενική), όπως π.χ. το κοντινό μας χωριό Μαυρογιάννη και πολλά άλλα της ευρύτερης περιοχής, ούτε οφείλεται σε συγκεκριμένες ιδιότητες και χαρακτηριστικά της περιοχής (π.χ. χλωρίδα, μορφολογία εδάφους, κλπ), όπως π.χ. οι γειτονικές μας Κερασιές  [Βλαχοκερασιά και (Αρβανιτο-)Κερασιά] ή τα Πηγαδάκια. Δε σχετίζεται, τέλος,  με αρχαιοελληνικούς ή μεταγενέστερους οικισμούς, όπως π.χ. η Μανθυρέα ή η Πελλάνα. Αναγκαστικά, λοιπόν, κινούμαστε ανάμεσα σε διάφορες -περισσότερο ή λιγότερο αληθοφανείς- θεωρίες και ευφάνταστες απόψεις. Το μεγαλύτερο, άλλωστε, πρόβλημα στην ετυμολόγηση του ονόματος Κολλίνα, είναι ότι αγνοούμε το χρόνο κτίσεως του χωριού και, κατά συνέπεια, μπορούν να υποστηριχθούν περισσότερες απόψεις και αυξάνεται αντίστοιχα ο κίνδυνος να υποπέσουμε σε σφάλματα.

Στην παρούσα ανάρτηση θα περιοριστούμε σε μια εισαγωγή στην αναζήτηση της ρίζας του ονόματος Κολλίνα. Θα ακολουθήσουν και άλλες αναρτήσεις (όχι διαδοχικές, αφού θα παρεμβάλλονται και αναρτήσεις με άλλα θέματα). Στις επόμενες αναρτήσεις θα γίνει αναλυτική παρουσίαση των διατυπωθεισών απόψεων,  χωρίς μέχρι στιγμής να έχουμε καταλήξει σε συγκεκριμένη εκδοχή ως επικρατέστερη. Επίσης θα αναζητήσουμε και κάποιες άλλες Κολλίνες στην Πελοπόννησο, αλλά και στη υπόλοιπη Ελλάδα, ακόμα και στο εξωτερικό...

Επιγραμματικά λοιπόν, οι θεωρίες περί του ονόματος Κολλίνα μπορούν να διακριθούν σε τέσσερις κατηγορίες:

Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν οι θεωρίες που αναζητούν τη ρίζα του ονόματος σε κάποιο φυσικό πρόσωπο, π.χ. κάποιο στρατηγό Collins, κάποιον Κολλίνο ή (το πιθανότερο) κάποια (Νι)κολίνα.

Στη δεύτερη ομάδα ανήκουν οι "γλωσσομαθείς θεωρίες" που καταφεύγουν στις λατινογενείς γλώσσες και προσπαθούν να ετυμολογήσουν το όνομα Κολλίνες στη λατινική λέξη collis (λόφος) και τα παράγωγά της στις γλώσσες αυτές, όπως π.χ. το γαλλικό colline (πληθυντικός collines) που σημαίνει επίσης λόφος. H θεωρία αυτή παρουσιάζει, παρά τις αντιρρήσεις που έχουν διατυπωθεί, ενδιαφέρον, ιδίως με βάση νεότερα στοιχεία που με ευκολία μπορούν πλέον να αντληθούν από το διαδίκτυο (π.χ wiktionary.org) για διάφορες ξένες γλώσσες.

Η τρίτη ενότητα ετυμολογικών προτάσεων έχει να κάνει με την "Πόρτα Κολλίνα". Το θέμα επανέρχεται και στα δύο βιβλία που αφορούν την ιστορία του χωριού μας, αλλά με αντιφάσεις. Σε κάθε περίπτωση Porta Collina ήταν η μία από τις πύλες της αρχαίας Ρώμης. Στο θέμα θα επανέλθω διεξοδικά, αν και δεν έχω πεισθεί για την επίδρασή του στο όνομα του χωριού μας.

Η τέταρτη ομάδα έχει να κάνει με τη Φραγκοκρατία και τις πληροφορίες που αντλούμε από το Χρονικόν του Μορέως. Κυρίως εστιάζει στην αναφορά που γίνεται εκεί στον "Κολινέτον, ὅπου ἔν᾿ πρωτοβιστιάριος ὅλου τοῦ πριγκιπάτου".

Μετά τις τέσσερις αυτές αναρτήσεις, μία για κάθε ομάδα θεωριών, θα ακολουθήσει μια πέμπτη (λιγότερο σοβαρή)  ανάρτηση που θα αφορά  ευτράπελες παρετυμολογήσεις και κάποιες ομόηχες λέξεις.

Τέλος, η ενασχόληση με το όνομα του χωριού μας θα κλείσει, σε πρώτη -ελπίζω- φάση, με μια παρουσίαση, όπως προανέφερα, κάποιων "άλλων Κολλινών" που υπάρχουν στην Ελλάδα και το εξωτερικό και που κατά πάσα πιθανότητα δεν έχουν καμία σχέση με τις δικές μας.